Evlerdeki iç hava kalitesi yapı bileşenlerinden, dış havadan, ev eşyalarından insanlardan ve yakma sistemlerinden dolayı bozulmaktadır. İnsanların yaşamlarının büyük bölümünü geçirdiği bu mekânlarda havanın ve çevrenin temiz olması gerekir.
Yapı malzemelerinden geçen radon gazı en çok 4 pCi/L olmalıdır. Yapıya başlanmadan ve yapı kullanımından önce bu seviyeler ölçülmelidir.
Dış hava ile iç hava değişimi çok iyi ayarlanmalıdır. Evlerdeki mekânların havası en az saatte 0,35/1 defa değiştirilmelidir. Bu durumda mutlaka evlerde mekanik havalandırma gereği ortaya çıkmaktadır.
Ev eşyalarında sağlığı bozucu madde içeren boya, vernik, cila, kaplama vb. maddelerin kullanımı sınırlandırılmalı, yeni boyanmış veya mobilyaları yenilenmiş evlerde ortam daha fazla havalandırılmalıdır.
İnsanların hareketleri sonucu tozlar ve halı lifleri iç havada uçuşmaktadır. Evlerde hava temizleyici cihazlar kullanılarak bu tozları büyük bir kısmı yakalanabilir.
Evlerde iç hava kalitesini en çok etkileyen yakma sistemleri; sigara, pişirme cihazları, soba ve şofbenlerdir. Bu cihazların kullanımı ve sigara tüketimi sırasında ortama çok tehlikeli yanma ürünleri ve zehirli maddeler yayılmaktadır. Yakma sistemlerinin mutlaka baca bağlantılı olması gerekir.
Evlerdeki yakma sistemlerinin oksijen ihtiyacı dikkate alınarak kış aylarında gerekli dış hava debisi arttırılmalıdır.
1.11 ASHRAE EVSEL HAVALANDIRMA STANDARDI
1996 yılından önce havalandırma standardının (Standart 62) küçük bir kısmı evsel havalandırmaya ayrılmıştı. ASHRAE evsel havalandırma için ayrı bir standart oluşturulması gerekliliğini ortaya koydu ve bu amaçla bir komite oluşturdu. Yedi yıl sonra ASHRAE 62.2-2003 (Leed 2007 ve 2010 Standartlarıda incelenebilir) Standardı onaylandı. Bu Standart, tipik durumlar için minimal kabul edilebilir iç mekân hava kalitesini sağlamak için gerekli asgari şartları tanımlamaktadır. Standart, seyreltme havalandırması ve kaynak kontrolü ve izin verilen işlemler için esnek girişimler arasındaki yakın ilişkiyi açıklamaktadır.
Standart 62.2 aşırı karmaşık veya uzun belge değildir. Bu tüm tek-aile evleri ve küçük aileli evler de dâhil olmak üzere yeni ve mevcut evlere uygulanabilir. Onun büyük gereksinimleri:
Bazı istisnalar dışında, standart bütün ev için mekanik havalandırma gerektirir. Tipik bir ev için, gerekli havalandırma oranı yaklaşık 25 L /s’dir, ancak bu değer evin büyüklüğü ile artar. Standart havalandırma sistemi seçiminde esneklik sağlar.
Mekanik egzoz (dış havaya) mutfaklarda gereklidir. Temel şart; bir kullanıcı kontrollü davlumbazdan atılan havanın en az 50 L/s olmasıdır. Piyasada mutfak tasarımları çok farklı olmakla beraber, mutfak havasının saatte 5 defa hava değişimi (sürekli veya aralıklı) gereklidir.
Banyolardan mekanik egzoz gereklidir, fakat ancak tuvaletler, çamaşır odaları, lavabo odalarında mekanik egzoz gerekmez. Temel gereksinim bir kullanıcı kontrollü fan ile en az 25 L/s hava atmak gerekir. Sürekli çalışan bir egzoz fanı, alternatif olarak 10 L/s debi ile kullanılabilir.
Fanlar veya fan sistemleri önceki gereksinimleri karşılamakla beraber özgün hava debisi ve gürültü performans seviyelerini karşılamalıdır.
Yanmalı cihazlarda uygulamadaki kurallar takip edilmelidir. Şartları daha kısıtlı bir durum için yanma cihazlarının tahliye sistemleri geri tepme ve sızdırma durumları için kontrol edilmelidir. Aksi takdirde, tahliyeli veya tahliyesiz, özel yanma cihazlarına gereksinim kalmaz.
Hava santrali veya dönüş kanalları garaj içinden geçiyorsa, kanal sistemi sızdırmazlık şartnamelerini karşılamalıdır.
Hava santral beslemeleri için iyi tanecik filtresi gereklidir (En az filtreleme gereksinimi kolayca karşılanabilir, fakat yaygın olarak kullanılan fiber filtrelerle daha iyi sonuç alınır).
Az sayıda diğer bazı gereksinimler, genel uygulama şartları veya özel durumlarla ilgili olan ikinci derecedeki konulardır.
Konfor ve Havalandırma Gereksinimleri
Dinlenme halindeki bir insan 0,1 ila 0,12 L/s arasında hava tüketir.
Ciğerlerimiz bu havadaki oksijenin sadece %5’ini soğurur.
Dışarı attığımız havada sadece %4 karbon dioksit bulunur (0,004 L/s).
Dış hava kişi başına çok düşük olup 0,847 L/s civarındadır.
Yeterli hava hareketinin ölçüsü insanların kendilerini konforlu ve ferah hissetmeleridir.
Vücut kokularının uzaklaştırılması için kişi başına 5 L/s yeterlidir. Ancak kişi başına 8 L/s tercih edilmelidir.
İnsanları yoğun bulunduğu fabrika kantinlerinde bu değer kişi başına 10-15 L/s olarak önerilir.
Yetişkin bir çalışan 0,1 kW hissedilir ısı yaymaktadır.
Havalandırma debisi 16 L/s/kişi kabul edilirse (Bu vücut kokularını uzaklaştırmak için gereken minimum hava debisidir) sıcaklık yükselmesi = (0,1 x 1000)/(16 x 1,205 x 1,012) = 5,1 K (odada herhangi bir ilave ısı kazancı/kaybı olmadığı kabulü ile).
Şayet iklimlendirme kullanılmayacaksa havalandırma havası toplanan ısıyı uzaklaştırmak için de kullanılır.
Dinlenme halindeki bir işçi 0,04 kW gizli ısı üretir.
Bu şu kadar nem çıkışına karşılık gelmektedir (0,04 x 3600 x 1000)/2450 = 59 g/h su buharı
Oda şartlarında rem oranı = 1g/kg kuru hava = 1,02g/m3 Bu 16 L/s/kişi’ye eşdeğerdir.
Bacasız doğrudan ısıtma sistemlerinden kaynaklanan nem ayrıca dikkate alınmalıdır.
Ofislerde tütün dumanından kaynaklanan kirlilik dikkate alınmalıdır (henüz tütün kanunlarca yasaklanmamış ise)
Büyük açık ofislerde sakinlerin üçte biri sigara içiyor kabul edilmelidir.
Küçük ofislerde sigara içenlerin oranı daha yüksek kabul edilebilir.
Sigara içilmeyen ortamlarda taze hava ihtiyacı 8 L/s/kişi olarak alınmalıdır.
Hafif sigara içilen ortamlarda taze hava miktarı 12 L/s/kişi alınabilir.
Yoğun sigara içilen ortamlarda kişi başına 16 ila 32 L/s/kişi taze hava verilmelidir.
Isıtma kaynaklarından (güneş, aydınlatma ve cihazlar) dolayı sıcaklık yükselmesi olabilir.
Yaz aylarında güneş ısı kazancının uzaklaştırılması basit bir havalandırma sistemi ile verimli olamaz (kazancın şiddetine bağlı olarak oldukça büyük hava debilerine ihtiyaç vardır).
Bir yüzme havuzu: buharlaşan sudan oluşan oluşan nem, yoğuşmaya neden olur.
Sulu ve ıslak çevreli yüzeylere sahip ortamlarda taze hava debisi >15 L/s/m2 , örnek olarak sulu ortamlarda hava debisi 18 L/s/m2 kadardır.
Evsel mutfaklarda yoğuşmadan korunmak için havalandırma gereksinimleri, elektrikli pişirmeli sistemlerde 100 L/s ve gaz pişirmeli sistemlerde 150 L/s’dir.
Yoğuşmanın önlenmesi bakteri ve küflerin oluşmasını önleyecektir.
Sağlık binalarından, laboratuarlardan, hayvan barınaklarından egzoz yapılabilir.
Fabrikalarda kaynak ve sprey boya işlemlerinden oluşan buhar uazaklaştırılmalıdır.
Mutfak, kantin, tuvalet, banyo, baskı ve fotokopi odalarında iç ortam kirleticilerin girişini azaltmak için hafifçe negatif basınçlandırılır.
Yeni binalarda insanlar taşınmadan önce, gaz kirleticilerin ve solventlerin uzaklaştırılması için iklimlendirme sistemlerinin en az 48 saat çalıştırılmaları gerekir.
Yeni binalarda ilk birkaç ay boyunca havalandırma sistemi, bina mobilyalarından kaynaklanan kirliliği azaltmak için, yüksek debide çalıştırılmalıdır.